Ιουλιανός

...Ο τελικός σκοπός της κυνικής φιλοσοφίας, όπως εξάλλου και κάθε φιλοσοφίας, είναι η ευτυχία. Κι αυτή η ευτυχία συνίσταται στο να ζείς σύμφωνα με τη φύση κι όχι κατά πώς το θέλει ο πολύς κόσμος..... (από το «Κατά των αμόρφωτων κυνικών»)

Γεννήθηκε στα τέλη του 331 μ.Χ, από τον Φλάβιο Ιούλιο Κωνστάντιο, ετεροθαλή αδελφό του Μεγάλου Κωνσταντίνου και την Βασιλίνα. Ένα χρόνο μετά χάνει τη μητέρα του και το 337 δολοφονούνται ο πατέρας του και ένας από τα αδέλφια του μαζί με άλλους συγγενείς για πολιτικούς λόγους. Αφαιρέθηκε η περιουσία του και μεταφέρθηκε στη Νικομήδεια, στον επίσκοπο Ευσέβιο ο οποίος ανέλαβε την ανατροφή του μαζί με τον ευνούχο Μαρδόνιο. Από τον πρώτο έλαβε χριστιανική εκπαίδευση κι από τον δεύτερο την ισχυρή κλασσική παιδεία. Στην εφηβεία του επηρρεάστηκε από τον φιλόσοφο Λιβάνιο και τα ακμάζοντα στην Ασία μυστικά θρησκεύματα. Το 352 μυήθηκε στη λατρεία του ήλιου από τον νεωπλατωνικό Μάξιμο τον Εφέσιο. Παρ'όλα αυτά εξακολουθούσε να ασκεί τα θρησκευτικά του καθήκοντα ως χριστιανός. Γλύτωσε πολλές φορές το θάνατο από τις πολιτικές σκοπιμότητες και τις ίντριγκες και το 355 καλείται στα Μεδιόλανα από τον Κωνστάντιο(φονέα των συγγενών του), χρίζεται καίσαρας και παντρεύεται την αδελφή του Ελένη. Μετά από λίγες βδομάδες αναχωρεί για τη Γαλατία, για να την προστατεύσει από τις βαρβαρικές επιδρομές και ίσως να πεθάνει εκεί, αφού μέχρι τότε είχε δείξει λογοτεχνικές ικανότητες αλλά δεν είχε πάρει στρατιωτική εκπαίδευση. Όμως, προς έκπληξη όλων, ο Ιουλιανός εμφανίζει εξαιρετικά στρατιωτικά προσόντα, ξεκαθαρίζει και ειρηνεύει τη Ρηνανία. Ο Κωνστάντιος ανησυχεί για τις επιτυχίες αυτές και καλεί τον Ιουλιανό και τα στρατεύματα του, για τους πολέμους κατά των Περσών. Στο Παρίσι ο κόσμος έχει αναστατωθεί που χάνει τους υπερασπιστές του, το στράτευμα και ο λαός εξεγείρονται κατά των αποφάσεων και ανακυρήττουν τον Ιουλιανό αυτοκράτορα. Αν και προσπάθησε να συνδιαλλαγεί με τον Κωνστάντιο, αυτός εκινήθει με στρατό εναντίον του Ιουλιανού αλλά στο δρόμο αρρωσταίνει και πεθαίνει.

Σαν αυτοκράτορας έκανε σοβαρές στρατιωτικές μεταρρυθμίσεις, ριζικές αλλαγές στην Αυλή, μεταβολές στα υψηλά αξιώματα της Πολιτείας ενώ προσπάθησε να ενοποιήσει τον εθνικό κλήρο με τη δημιουργία ιεραρχικής τάξης, σύμφωνα με τους τύπους της χριστιανικής Εκκλησίας και για την ηθική εξύψωση του κλήρου ίδρυσε ιεροδιδασκαλεία και φροντιστήρια.

Τον Ιούνιο του 362 αναχωρεί με το στρατό για την Αντιόχεια σε πόλεμο κατά των Περσών. Επειδή όμως, ο εχθρός απέφευγε τη μάχη, διέταξε την επιστροφή και στις 26 Ιουνίου του 363 σε κάποια αψιμαχία χτυπήθηκε από εχθρικό βέλος.
Από τα πιο γνωστά έργα του είναι οι λόγοι του, «Εις τον βασιλέα Ήλιο» και «Εις την μητέρα των Θεών"

Ο Αυτοκράτορας Ιουλιανός έζησε στο τέλος της Ρωμαϊκής παρακμής, σε μία εποχή κοινωνικού φανατισμού κατά την οποία ο χριστιανισμός απομακρύνθηκε από τις ηθικές βάσεις του περνώντας στις μάζες του λαού που γίνεται όχλος και αδιαφορώντας για την κατανόηση κάθε διδασκαλίας, του αρκούσε να επιβάλλει την νέα μόδα στο περιβάλλον του, με ασέβεια, βία και αναίδεια, απελευθερώνοντας από μέσα του τη ψυχολογική καταπίεση ανακατεμένη με τα πρωταρχικά ζωώδη ένστικτα. Η παρακμή έχει εξαθλιώσει τους ανθρώπους, με αποτέλεσμα να επιζητούν μια δικαιότερη κατάσταση πραγμάτων στα διδάγματα της νέας θρησκείας, ενώ παράλληλα, στη κοινή συνείδηση, οι μέχρι τότε σταθερές ηθικές αξίες έχουν απαξιωθεί χάνοντας τις έννοιες τους. Πρωτοπόροι στη νέα τάση, ήταν οι νέοι της εποχής, που περιφρονούν τους πάντες και αδιαφορούν για τις πατροπαράδοτες συνήθειες. Αν και δεν έχουν καταλάβει τα ιδανικά της νέας θρησκείας, αρνούνται όμως την αναβίωση της αρχαίας πίστης.

Τα ιστορικά γεγονότα που είχαν προηγηθεί και είχαν γίνει αιτίες αυτής της παρακμής για τον αποκαλούμενο Δυτικό πολιτισμό, ήταν η διάσπαση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας από τον Κωνσταντίνο τον «Μεγάλο» και το διάταγμα του αυτοκράτορα Θεοδόσιου με το οποίο διέταξε να κλείσουν οι παλιοί μυητικοί ναοί, τα Ελληνικά και Ελληνιστικά Πανεπιστήμια και κέντρα ρητορικής και να κατεδαφιστούν τα καλλιτεχνικά εργαστήρια. Με τον τρόπο αυτό έσπασε η σπονδυλική στήλη εκπαίδευσης και μόρφωσης, που ένωνε τόσα εκατομμύρια ανθρώπους σε τρείς ηπείρους. Το αποτέλεσμα τέτοιων εφαρμογών είναι πάντα η άγνοια, ο σκοταδισμός, ο φανατισμός και η τρομοκρατία.

Οι αγνές και ηθικές διδασκαλίες του Χριστού είχαν γίνει υποχείριο στα χέρια των πολιτικών και των στρατιωτικών της εποχής για να κινήσουν το πάθος στις μάζες και να πολεμήσουν εξασφαλίζοντας τα συμφέροντα των ισχυρών. Μετά το πέρας των πολέμων, τα ένστικτα εξαπολύθηκαν ενάντια στα αρχαία μνημεία, τους ναούς και τα πανεπιστήμια, έτσι ώστε να καταπατηθεί το πνεύμα των προηγούμενων μυστών και φιλοσόφων και να αναστηλώσουν στη θέση του, το νέο ιδεώδες του χριστιανισμού. Αλλά χωρίς μόρφωση δεν ήξεραν τι να το κάνουν. Σαν φυσική ιστορική εξέλιξη τέτοιων πράξεων υπήρξε ο κατοπινός Μεσαίωνας.

Σεμνός και ταπεινόφρων, προτιμούσε τη φιλοσοφία και τα αγαπημένα του βιβλία από τα αυτοκρατορικά μεγαλεία και παρά το γεγονός ότι δέχτηκε την απόφαση του στρατού και του λαού διατυπώνει τις αμφιβολίες του αν αξίζει να στεφθεί αυτοκράτορας, σε επιστολή «Προς τον φιλόσοφο Θεμίστιον»

....Δεν είναι ούτε για να αποφύγω τους κόπους ούτε για να χαρώ τις απολαύσεις ούτε γιατί μ΄αρέσει η απραξία και η τεμπελιά, που δεν θέλω να ανακατευτώ στη πολιτική ζωή. Αλλά όπως το είπα εξ΄αρχής, ούτε την ανάλογη μόρφωση αισθάνομαι ότι έχω ούτε και τα φυσικά προσόντα κι επιπλέον, παρ΄όλη την αγάπη μου για τη φιλοσοφία, δεν έχω φθάσει ως αυτήν και φοβούμαι μήπως τη δυσφημίσω στους ανθρώπους οι οποίοι δεν έχουν κιόλας τόσο καλή ιδέα γι΄αυτήν....

Ο Ιουλιανός ήταν εκείνος που προσπάθησε να ανακόψει τον ιστορικό κατήφορο ενάντια στις επιθυμίες των πολλών, ενάντια ακόμα και στις συμβουλές του μαντείου των Δελφών που προφήτευσε πως η Αυτοκρατορία θα πέθαινε μαζί μ΄ αυτόν. Αλλά ήταν φιλόσοφος και πολεμιστής και δεν μπορούσε να αρνηθεί τη φύση του.

Διέταξε να επισκευαστούν τα μυητικά κέντρα των Δελφών και της Ελευσίνας, καθώς και οι βιβλιοθήκες της Περγάμου και της Αλεξάνδρειας, που είχαν καεί από τον όχλο κατά τη βασιλεία του Κωνσταντίνου. Για να πολεμήσει την πρόληψη ότι η καταστροφή του κόσμου θα γινόταν με την αναστήλωση του Ναού των Ιεροσολύμων, διέταξε να επισκευαστεί ο ναός και απέδειξε ότι τίποτα τρομερό δεν συνέβηκε.

Συγχώρεσε όλους τους τρομοκράτες και ως ένδειξη ιπποτισμού αποδέχτηκε στην προσωπική του φρουρά ένα χριστιανό αξιωματικό και ένα γιατρό της ίδιας πίστης. Επειδή όμως η μεγαλοπρέπεια είναι προνόμιο των ελάχιστων, σε εκείνη τη μάχη, λέγεται οτι ο αξιωματικός τον πλήγωσε πισώπλατα και ο γιατρός του δηλητηρίασε τις πληγές. Ύστερα από λίγες μέρες πέθανε και μαζί του πήρε το χαμένο όνειρο ενός καλύτερου κόσμου. Λέγεται, ότι τη τελευταία νύχτα είδε ένα όραμα. Ο αυτοκρατορικός αετός της Ρώμης, κρατώντας το σύμβολο του Δία στα πόδια του, πετούσε προς τα ψηλότερα βουνά της Ανατολής. Έπειτα από πολλά χρόνια επέστρεψε στη Δύση με το ιερό σύμβολο στα πόδια του και η Αυτοκρατορία τον επευφημούσε και πάλι.

Μετά το θάνατο του Ιουλιανού οι χριστιανοί κατέκτησαν την εξουσία και η Ρωμαική αυτοκρατορία διαμελίστηκε στη Δύση με πρωτεύουσα τη Ρώμη και στην Ανατολή με πρωτεύουσα το Βυζάντιο. Η Δυτική αυτοκρατορία έπεσε τον 5ο αι. κατεστραμμένη από τους βαρβάρους ενώ η Ανατολική επέζησε σαν φεουδαρχικό κράτος μέχρι το 1453 κατά την Τουρκική εισβολή του 15ου αι.

Βιβλιογραφία

Εγκυκλοπαίδεια Δρανδάκη
Βιβλιοθήκη των Ελλήνων, εκδόσεις Γεωργιάδη.

Joomla SEF URLs by Artio