ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ (1970)

ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ (1970)

 
Ελλάδα. Ασπρόμαυρη ταινία μεγάλου μήκους. Διάρκεια: 110'.

Σκηνοθεσία, Σενάριο: Θόδωρος Αγγελόπουλος. Συνεργασία στο σενάριο: Στρατής Καρράς, Θανάσης Βαλτινός. Φωτογραφία: Γιώργος Αρβανίτης. Μουσική: Δημοτική μουσική και τραγούδια. Μοντάζ: Τάκης Δαυλόπουλος. Ήχος: Θανάσης Αρβανίτης. Ερμηνευτές: Τούλα Σταθοπούλου (Ελένη), Γιάννης Τότσικας (αγροφύλακας), Θάνος Γραμμένος (αδελφός της Ελένης), Πέτρος Χοϊδάς (εισαγγελέας), Μιχάλης Φωτόπουλος (άντρας της Ελένης), Αλέξανδρος Αλεξίου (αστυνόμος), Γιάννης Μπαλάσκας (αξιωματικός της χωροφυλακής), Μερσούλα Καψάλη (κουνιάδα της Ελένης), Νίκος Αλευράς (βοηθός εισαγγελέας), Χρήστος Παληγιαννόπουλος, Τέλης Σαμαντάς, Πάνος Παπαδόπουλος, Τώνης Λυκουρέσης, Θόδωρος Αγγελόπουλος (δημοσιογράφοι). Παραγωγή: Γιώργος Σαμιώτης. Διεύθυνση παραγωγής: Χρήστος Παληγιαννόπουλος.

Βραβεία: 1970. Βραβείο καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, φωτογραφίας, Α’ γυναικείου ρόλου (Τούλα Σταθοπούλου) και βραβείο κριτικών στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. 1971. Βραβείο Georges Sadoul (καλύτερη ταινία της χρονιάς στη Γαλλία)· Βραβείο καλύτερης ξένης ταινίας στο Φεστιβάλ της Ιέρ· «Ειδική μνεία» της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (Fipresci) στο Φόρουμ του Βερολίνου.

Μετά από χρόνια δουλειά στη Γερμανία, ένας άντρας επιστρέφει στο χωριό του, Τυμφαία της Ηπείρου: μια χούφτα πέτρινα σπίτια σε μια έρημη, τραχιά και αποδεκατισμένη περιοχή από τα τόσα χρόνια μετανάστευσης, όπου μετράνε τις μέρες τους οι λιγοστοί εναπομείναντες κάτοικοι – γέροι, γυναίκες και μικρά παιδιά. Κανένας δεν τον περιμένει, ενώ η κόρη του, στο κατώφλι του σπιτιού, δεν τον αναγνωρίζει. Λίγες μέρες αργότερα, η σύζυγος, με τη βοήθεια του εραστή της, τον σκοτώνει και τον θάβει στον κήπο, φυτεύοντας κρεμμυδάκια πάνω στον τάφο του. Καίει τα ρούχα και τα λιγοστά υπάρχοντά του, και διαδίδει στο χωριό ότι ο άντρας της ξανάφυγε για τη Γερμανία. Για να κάνει ακόμα πιο πιστευτή την αναχώρησή του και για να δημιουργήσει ένα άλλοθι, φεύγει με τον εραστή της για τα Γιάννενα. Στο ξενοδοχείο, δίνουν το όνομα του συζύγου και μιας άλλης γυναίκας. Στο χωριό, όμως, η ξαφνική αναχώρηση του μετανάστη δημιουργεί υποψίες, και γρήγορα θα φτάσει η αστυνομία. Αυτός είναι ο πυρήνας του θέματος που θα αναπτυχθεί μέσα από διαφορετικές έρευνες: τη γραφειοκρατική (της ανάκρισης) που αναζητά έναν ένοχο για να κλείσει την υπόθεση, κι εκείνην μιας ομάδας δημοσιογράφων, η οποία, καταγράφοντας τις μαρτυρίες των κατοίκων, αναδεικνύει το κοινωνιολογικό πλαίσιο που υπέθαλψε αυτή την ιστορία. Το χρονικό του φόνου ολοκληρώνεται με τη σύλληψη της γυναίκας, αλλά η δραματική κοινωνική πραγματικότητα του χωριού παραμένει ανοιχτή πληγή. Η ταινία τελειώνει με την επανάληψη της σκηνής του φόνου. Η αμετάβλητη πραγματικότητα πάνω στην οποία ωρίμασε ο φόνος, παραμένει εκεί. «Η Αναπαράσταση είναι μια ταινία που χαρακτηρίζεται από αυθεντικότητα, με τη μαρξιστική έννοια του όρου. Αντικατοπτρίζει με συνθετική πληρότητα το ιστορικό στάδιο με το οποίο είναι σύγχρονη. Ενσαρκώνει την αμφισβήτηση και τη σύγχυσή μας, και μας ανοίγει διαλεκτικά δρόμους προσωπικής κρίσης, βυθίζοντας τις ρίζες της μέσα στη συνείδηση της Ελλάδας στην εποχή μας. Μ’ άλλα λόγια, εντάσσεται δυναμικά στο ιστορικό γίγνεσθαι, εκφράζοντας την οξύτατη κρίση του μεταβατικού κόσμου μας. Για τη φτωχή ελληνική κινηματογραφική παράδοση είναι πια ένα έργο θεμελιακό, σημείο κάθε μελλοντικής αναφοράς». Γιάννης Μπακογιαννόπουλος, «Φιλμ», τεύχος 21, 1980 «Εισάγοντας τα στοιχεία (του μύθου) στην ιστορία»