Φαράγγι του Χα

http://to-perivoli-tis-kritis.gr

Φαράγγι του Χα

Kλικ στη φωτογραφία για περισσότερα

Το φαράγγι του Χα στη περιοχή της Ιεράπετρας αποτελεί ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ανάγλυφου της περιοχής. Θεωρείται ένα από τα αγριότερα φαράγγια της Ελλάδας, ένα σπάνιο μορφολογικό φαινόμενο της φύσης, που μόνο ένας ενδογενής παράγοντας, όπως ο τεκτονισμός θα μπορούσε να δημιουργήσει. Η ονομασία του πιθανόν προέρχεται ετυμολογικά από το ρήμα «χάσκω», που σημαίνει σχηματίζω χάσμα, άνοιγμα.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι ένας παρθένος βιότοπος ανέγγιχτος από τον άνθρωπο μιας και η διαμόρφωσή του απαγορεύει στον οποιοδήποτε να το γνωρίσει καλά, να το διασχίσει ή να το εκμεταλλευτεί. Οι πρώτοι και μοναδικοί που το διέσχισαν ως σήμερα, είναι τρεις Θεσσαλονικείς ορειβάτες, έμπειροι και ριψοκίνδυνοι, ο Σταύρος Λαζαρίδης, ο Βλάσης Χατζηπαναγιώτου και ο Χρόνης Αματζίδης. Για να το διασχίσουν χρειάστηκαν προσπάθεια επτά ημερών, από τις 17 ως τις 23 Ιουνίου το 1987. Ανάλογη προσπάθεια από κάποιον που δεν είναι έμπειρος ορειβάτης θα ήταν πάρα πολύ επικίνδυνη. Άλλωστε δεν είναι λίγοι αυτοί που προσπάθησαν να προχωρήσουν στο εσωτερικό και κινδύνευσαν ή και έχασαν τη ζωή τους.

Η περιοχή μέσα και γύρω από το φαράγγι είναι σημαντικός βιότοπος με πλούσια χλωρίδα και πανίδα. Οι μικρές λίμνες αποτελούν σημαντικούς υδροβιότοπους για πολλά μεταναστευτικά πουλιά, αλλά και για μόνιμα πουλιά και θηλαστικά.

Πριν από μερικά χρόνια, ο ορεινός όγκος της Θρυπτής ήταν κατάφυτος από ψηλά δάση τραχείας πεύκης και αποτελούσε στολίδι για όλη την Κρήτη. Όμως, το μεγαλύτερο μέρος αυτού του δάσους καταστράφηκε με τις μεγάλες πυρκαγιές του 1984 και 1987. Η δυνατότητα της τραχείας πεύκης να αναγεννάται εύκολα μετά από πυρκαγιά θα είχε εξασφαλίσει μέχρι τώρα την μερική τουλάχιστον αποκατάσταση της ζημιάς στο δάσος, εάν δεν υπήρχε το φαινόμενο της παράνομης βοσκής.

Εκτός από την τραχεία πεύκη συναντάται πλήθος άλλων ειδών δέντρων και θάμνων, αρωματικών φυτών και λουλουδιών. Πολλά σπάνια και απειλούμενα φυτικά είδη έχουν βρει ιδανικό καταφύγιο μέσα στη Χαράδρα.

Στην περιοχή υπάρχει μεγάλη ποικιλία πτηνών, θηλαστικών, εντόμων και ερπετών. Ενώ, όμως, ο αριθμός των ειδών είναι σημαντικός, ο αριθμός των ατόμων του κάθε είδους είναι περιορισμένος εξαιτίας της καταστροφής των βιοτόπων από ανθρωπογενείς κυρίως παράγοντες, όπως από το κυνήγι και ιδιαίτερα το νυχτερινό με τη χρήση προβολέων του αυτοκινήτου ή φορητούς, όπως οι παγίδες και τα φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνται στις καλλιέργειες.

Η είσοδος είναι πολύ στενή, περίπου τρία μέτρα, ενώ προς τα πάνω το άνοιγμα φαρδαίνει. Το πλάτος του σε πολλά σημεία είναι μόνο τριάντα εκατοστά και σε άλλα δεν ξεπερνά τα τρία μέτρα. Δεξιά και αριστερά ορθώνονται οι τεράστιοι τοίχοι του σε ύψος από 200 ως και 400 μέτρα. Το μήκος του είναι περίπου ένα χιλιόμετρο. Πριν από την είσοδο, υπάρχει μια μικρή λίμνη, που σχηματίζεται από ένα μικρό καταρράκτη, που κι αυτός δημιουργείται από μια άλλη λίμνη ψηλότερα, όχι ορατή από τη βάση του φαραγγιού. Μπορεί κανείς να τη θαυμάσει αν σκαρφαλώσει προσεκτικά στα βράχια, αριστερά από το άνοιγμα. Ιδιαίτερα εντυπωσιακά είναι τα πετρώματα με τους παράλληλους έντονους χρωματισμούς τους. Στο εσωτερικό υπάρχουν αρκετές τέτοιες λίμνες, που σχηματίζουν καταρράκτες, κατά τη χειμερινή περίοδο. Τότε είναι και η καταλληλότερη εποχή για να επισκεφτεί κανείς το φαράγγι. Πλησιάζοντας τη χαράδρα ο επισκέπτης κυριεύεται από δέος. Οι γκρίζοι βράχοι, κομμένοι σε τετράγωνα ή ορθογώνια σχήματα, υψώνονται μεγαλόπρεπα σκιάζοντας τη μικρή πεδιάδα που απλώνεται μπροστά τους.

Από τα θηλαστικά το είδος που κυριαρχεί είναι ο κρητικός λαγός , ενώ συναντάται και η κρητική νυφίτσα (καλογυναικάρι) και ο κρητικός ασβός (άρκαλος). Έχει, επίσης, παρατηρηθεί ο ακανθωτός ποντικός, τρωκτικό που δεν υπάρχει αλλού στην Ευρώπη και είναι στοιχείο της αφρικανικής πανίδας. Μοιάζει με κοινό ποντίκι, είναι καστανωπό, με λευκή κοιλιά, αλλά ανάμεσα στις τρίχες της ράχης και των πλευρών έχει αγκάθια, όπως ο σκαντζόχοιρος. Και οι σκαντζόχοιροι, συναντώνται συχνά στην περιοχή και προστατεύονται από το Προεδρικό Διάταγμα 67/1981 καθώς οι πληθυσμοί κινδυνεύουν από τα φυτοφάρμακα και τα διερχόμενα αυτοκίνητα. Στη χαράδρα του Χα ζουν ακόμα πολλά είδη νυχτερίδας.

Η περιοχή της Θρυπτής φιλοξενεί είδη απειλούμενα είδη αρπακτικών πτηνών, όπως ο Γυπαετός ή Κοκκαλάς, το όρνιο ή Καναβός, ο Χρυσαετος ή Βιτσίλα.

Οι πληθυσμοί τους μικραίνουν συνεχώς όχι μόνο εξαιτίας του κυνηγιού και των δηλητηριασμένων δολωμάτων, αλλά και γιατί αντιμετωπίζουν πρόβλημα ανεύρεσης τροφής. Έχουν καταγραφεί και μικρότερα πουλιά, όπως η βραχοκιρκινέζα, κοκκινοκαλιακούδες, κάργιες, κουρούνες, κόκκινα αηδόνια, πέρδικες, ορτύκια, μπεκάτσες και έχει παρατηρηθεί η επίσκεψη πολλών μεταναστευτικών πτηνών.