Γενάρης

Ο Γενάρης, όπως και όλοι οι μήνες του ημερολογίου μας, του Παγκοσμίου Χριστιανικού ημερολογίου, οφείλει τ' όνομά του στους Αρχαίους Ρωμαίους στο Θεό του Ιανό, που προς τιμή του τον ονόμασαν έτσι. Δεν είχε όμως απ' την αρχή την τιμή ν' αποτελεί τον πρώτο μήνα του χρόνου.

Αττικός μήνας: ΓΑΜΗΛΙΩΝ (15 Ιανουαρίου - 15 Φεβρουαρίου)

Οι Αρχαίοι Έλληνες είχαν σαν Πρωτοχρονιά την 21η Ιουνίου (του μηνός Σκιροφοριώντος όπως τον έλεγαν) και οι Ρωμαίοι την 1η Μαρτίου.

Η τελευταία είχε διατηρηθεί να γιορτάζεται και από τους Έλληνες της Ανδριανουπόλεως, πριν τους διώξουν οι Τούρκοι από την Ανατολική Θράκη.

Η πρώτη Ιανουαρίου καθιερώθηκε σαν πρωτοχρονιά από τους Ρωμαίους το 153 π.Χ. Την ημέρα αυτή συνήθιζαν να εκλέγουν τους ανώτατους άρχοντες, τους ύπατους και με την ευκαιρία επιδίδονταν σε τελετές και θορυβώδεις διασκεδάσεις.

Τον Ιανουάριο ο λαός τον λέει με πολλά ονόματα, που τα περισσότερα αναφέρονται στις ιδιότητές του. Ο Γενάρης λέγεται Γεννολοητής, παρετυμολογικά, γιατί τότε γεννοβολούν τα κοπάδια.

Γατομήνας επειδή σ' αυτόν ζευγαρώνουν οι γάτες.

Κρυαρίτης (στη Μάνη) για το τσουχτερό του κρύο.

Λέγεται Μεσοχείμωνας γιατί είναι μεσαίος από τους τρεις μήνες του χειμώνα.

Κρυαρώτης γιατί κάνει πολύ κρύο.

Άλλες ονομασίες είναι Κλαδευτής, γιατί το μήνα αυτό κλαδεύουν.

Ακόμα τον Ιανουάριο τον ονομάζουν Τρανό, Πρωτάρη, Μεγάλο μήνα ή Μεγαλομήνα, επειδή είναι ο 1ος μήνας του έτους που έχει 31 μέρες και οι νύχτες του είναι μεγάλες, όπως λέει και το τραγούδι:

"Νάταν οι μέρες του Μαγιού κι οι νύχτες του Γενάρη" 


Τέλος λέγεται Καλαντάρης ή Καλαντέρης απ' τα Κάλαντα που τραγουδούν τα παιδιά την Πρωτοχρονιά και τα Φώτα.

Γελαστός για τις Αλκυονίδες ημέρες του.

■ Γεωργικές εργασίες το μήνα Ιανουάριο

• Προετοιμάζουν τα γεωργικά τους εργαλεία, όταν υπάρχουν βροχές ή χιόνια.
• Μεταφέρουν κοπριά στα κτήματα.
• Εκχερσώνουν χωράφια ή διορθώνουν φράχτες.
• Κάνουν αποστραγγιστικά χαντάκια.
• Ανοίγουν λάκκους γύρω από τα δέντρα για να δεχτούν περισσότερη βροχή ή τα ασβεστώνουν.
• Σπέρνουν πρώιμα μπιζέλια, κουκιά, κρομμύδια.
• Φυτεύουν τα φυλλοβόλα δέντρα (κερασιά, βυσσινιά, βερικοκιά, ροδακινιά), αγκινάρες, φράουλες, σπαράγγια.
• Λιπαίνουν τα δέντρα με χωνεμένη κοπριά.
• Κλαδεύουν ελαιόδεντρα.
• Επισκευάζουν και βάφουν τις κυψέλες.
• Αρχίζουν το άρμεγμα των προβάτων.
• Οι γυναίκες ύφαιναν στον αργαλειό κιλίμια και βελέντζες, έπλεκαν και έραβαν.

■ Τον Ιανουάριο τρώμε: Πορτοκάλια, λεμόνια, μανταρίνια, γκρέιπ φρουτ, μήλα, λάχανα, κουνουπίδι, μαρούλι, καρότα, σέλινο, σταφίδες, καρύδια, αμύγδαλα, κάστανα.