Ρόαλντ Νταλ

Bigbook.gr.

Χθες

Ο Ρόαλντ Νταλ (Roald Dahl, 13 Σεπτεμβρίου 1916 – 23 Νοεμβρίου 1990) ήταν Βρετανός συγγραφέας νορβηγικής καταγωγής, που έγραψε τόσο βιβλία όσο και σύντομες ιστορίες και θεατρικά έργα. Έγινε ευρύτερα γνωστός κατά τη δεκαετία του 1940 γράφοντας βιβλία για παιδιά και για ενήλικες. Πολέμησε ως πιλότος της ΡΑΦ στην Ελλάδα κατά τη Γερμανική εισβολή τον Απρίλιο του 1941.

Ο Ρόαλντ Νταλ γεννήθηκε το 1916 στο Λάνταφ του Κάρντιφ στην Ουαλία. Οι γονείς του, ο Harald Dahl και η Sofie Magdalene Dahl (το γένος Hesselberg) ήταν νορβηγικής καταγωγής. Η οικογένεια Νταλ έφυγε από τη Νορβηγία και εγκαταστάθηκε στο Κάρντιφ τη δεκαετία του 1880. Ο Ρόαλντ πήρε το όνομά του από τον εξερευνητή της Αρκτικής τον Ρόαλντ Αμούνδσεν, ο οποίος εκείνη την εποχή θεωρούταν εθνικός ήρωας. Ο Νταλ μιλούσε νορβηγικά με τους γονείς του και τις αδερφές του. Ο Ρόαλντ και οι αδερφές του βαπτίστηκαν στη νορβηγική εκκλησία του Κάρντιφ, στην ενορία της οποίας ανήκαν οι γονείς τους.

Το 1920 όταν ο Ρόαλντ ήταν μόλις τεσσάρων ετών, πέθανε η επτάχρονη αδελφή του Άστρι από σκωληκοειδίτιδα. Ένα μήνα αργότερα, πέθανε και ο 57χρονος πατέρας του από πνευμονία, ως επακόλουθο του πένθους από το θάνατο της κόρης του. Παρ´όλ’αυτά, η μητέρα του Νταλ αποφάσισε να μην επιστρέψει στους συγγενείς της στη Νορβηγία αλλά αποφάσισε να μείνει στην Ουαλία, καθώς επιθυμία του θανόντος συζύγου της ήταν τα παιδιά τους να φοιτήσουν σε βρετανικά σχολεία.

Το πρώτο σχολείο όπου φοίτησε ο Νταλ ήταν το Καθεδρικό Σχολείο του Λάνταφ. Στην ηλικία των οκτώ ετών, ο Ρόαλντ και τέσσερις από τους φίλους του χτυπήθηκαν με βέργα από το διευθυντή σου σχολείου ως τιμωρία, καθώς είχαν τοποθετήσει ένα ψόφιο ποντίκι σε ένα βάζο με καραμέλες στο συνοικιακό κατάστημα που ανήκε σε μία «κακιά και μισητή» γριά που λεγόταν Πράτσετ (η σύζυγος του σιδηρουργού Πράτσετ). Αυτό το περιστατικό έμεινε στη μνήμη των αγοριών ως "Great Mouse Plot of 1923"-«Η εν έτει 1923 μεγάλη συνωμοσία του ποντικιού», βιβλίο του Νταλ που γράφτηκε ως αποτέλεσμα αυτής της ανάμνησης. Στη συνέχεια, ο Ρόαλντ φοίτησε σε αρκετά οικοτροφεία στην Αγγλία, μεταξύ αυτών στο σχολείο Saint Peter's στο Weston-super-Mare . Οι γονείς του Ρόαλντ επιθυμούσαν να φοιτήσει σε ιδιωτικό σχολείο και το μόνο κοντινό σε απόσταση σχολείο ήταν αυτό, χάρη στην τακτική ακτοπλοϊκή σύνδεση στο κανάλι του Μπρίστολ. Τα σχολικά του χρόνια στο Saint Peter's ήταν μία δυσάρεστη εμπειρία για το Ρόαλντ. Νοσταλγούσε την οικογένειά του και έγραφε στη μητέρα του σχεδόν σε καθημερινή βάση. Ωστόσο, ποτέ δεν τής αποκάλυψε τη δυστυχία που ένιωθε, φοβούμενος τη λογοκρισία του σχολείου. Μόνο μετά το θάνατό της ανακάλυψε ο Ρόαλντ ότι η μητέρα του είχε φυλάξει όλα τα γράμματά του, δένοντάς τα σε μικρά δέματα που συγκρατούνταν με μία πράσινη ταινία . Αργότερα, φοίτησε στο σχολείο Ρέπτον στο Ντέρμπυσαϊρ, όπου- σύμφωνα με τη νουβέλα του «Αγόρι»- ο Τζέφρι Φίσερ χτύπησε δυνατά το φίλο του Νταλ Μάικλ. Ο Φίσερ αργότερα έγινε Αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπερι, πράγμα το οποίο έκανε τον Νταλ να «αμφισβητήσει τη θρησκεία, ακόμη και το Θεό».

Ο Νταλ ήταν πολύ ψηλός, με ύψος 1.98μ ως ενήλικας.[1]. Είχε έφεση στον αθλητισμό και εξελέγη ομαδάρχης στα αθλήματα των Φάιβς και του σκουός. Παράλληλα ήταν μέλος της ομάδας ποδοσφαίρου. Τα παραπάνω συνετέλεσαν στη δημοτικότητά του. Συγχρόνως επέδειξε ενδιαφέρον για τη φωτογραφία. Κατά τη διάρκεια της φοίτησή του, το εργοστάσιο σοκολάτας «Κάντμπουρι» συνήθιζε κατά καιρούς να αποστέλλει στο σχολείο κουτιά με νέα είδη σοκολάτας, έτσι ώστε να δοκιμαστούν από τους μαθητές. Ο Νταλ ονειρευόταν να εφεύρει ένα νέο είδος σοκολάτας που θα έκανε τον ίδιο τον κ. Κάντμπουρι να του απευθύνει τα συγχαρητήριά του. Το γεγονός αυτό ενέπνευσε τον Νταλ να συγγράψει το τρίτο βιβλίο του για παιδιά «Ο Τσάρλι και το εργοστάσιο σοκολάτας».

Κατά τη διάρκεια της παιδικής και εφηβικής του ηλικίας, ο Νταλ περνούσε τις καλοκαιρινές του διακοπές στη γενέτειρα των γονιών του, τη Νορβηγία, απολαμβάνοντας κυρίως τα φιόρδ. Η παιδική του ηλικία περιγράφεται στο αυτοβιογραφικό του έργο «Boy: Tales of Childhood»- «Αγόρι: Ιστορίες παιδικής ηλικίας».

Μετά την αποφοίτησή του από το σχολείο, ο Ρόαλντ πέρασε τρεις εβδομάδες κάνοντας περιήγηση στο Νιουφάουντλαντ, παρέα με μία ομάδα που ονομαζόταν «Εξερευνητική Ομάδα Ιδιωτικών Σχολείων». Τον Ιούλιο του 1934 προσελήφθη ως υπάλληλος της Royal Dutch Shell Petroleum Company.

Περατώνοντας δύο χρόνια πρακτικής στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο Νταλ μετατέθηκε στο Νταρ ες Σαλάμ στην Ταγκανίκα (η σημερινή Τανζανία). Έμενε σε ένα πολυτελές σπίτι της Shell μαζί με άλλους δύο υπαλλήλους της εταιρίας, έχοντας στη διάθεσή τους ένα μάγειρα και προσωπικούς οικιακούς βοηθούς. Κατά την εκτέλεση της εργασίας του που ήταν η προμήθεια πετρελαίου σε πελάτες της Τανγκανίκα, συνάντησε μεταξύ άλλων ένα περίεργο είδος φιδιού καθώς και λιοντάρια.
Συμμετοχή στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο

Ο Νταλ βρισκόταν στην Κένυα όταν ξέσπασε ο 2ος ΠΠ. Υπηρέτησε κατ αρχήν στο πεζικό αλλά τόλμησε ένα μακρύ ταξίδι ως στην Αίγυπτο με σκοπό να καταταγεί στην αεροπορία , τη ΡΑΦ. Ακολούθησε εκπαίδευση μαζί με μια ομάδα άλλων 20 εθελοντών εκ των οποίων επέζησαν αυτός μόνο και άλλοι δυο του πολέμου. Αποφοίτησε Ανθυποσμηναγός και κατετάγη στην 80η Μοίρα πετώντας με παλιά διπλάνα Γκλόστερ Γκλαντιάτορς. Τον Σεπτέμβρη 1940 είχε την ατυχία να καταπέσει με το αεροπλάνο του κοντά στη Μέρσα Ματρούχ , κάτω από άσχημες συνθήκες ορατότητας κι ενώ του τελείωναν τα καύσιμα. Υπέστη βαριά εγκεφαλική κάκωση και μερική τύφλωση. Ακολούθησε μια μακριά περίοδο νοσηλείας απ την οποία οι γιατροί δεν πίστευαν ότι θα αναρρώσει. Τον Απρίλιο του 1941 εντούτοις επανακτά τις δυνάμεις του και αποστέλλεται στην Ελλάδα για ενίσχυση της ΡΑΦ που μάχεται κάτω από αντίξοες συνθήκες. Θα βρεθεί στη Μοίρα 33 με βάση την Ελευσίνα και θα εμπλακεί για πρώτη φορά με γερμανικές δυνάμεις πάνω απ´τη Χαλκίδα καταρρίπτοντας στις 14 και 16 Απριλίου 2 βομβαρδιστικά JU88. Θα συμμετάσχει ενεργά στη Μάχη των Αθηνών τον Απρίλιο του 1941 όπου καταρρίπτει ακόμα ένα JU88. Θα μνημονεύσει τον θάνατο του Σμηναγού του Μάρμαντιουκ Πατλ αργότερα σε βιβλίο του . Στις 21 Απριλίου 1941 οι Γερμανοί χτυπούν άσχημα τη βάση της Ελευσίνας και οι τελευταίοι 7 πιλότοι της Μοίρας 33 , ανάμεσά τους κι ο Νταλ , διαφεύγουν στο μικρό αεροδρόμιο των Μεγάρων. Εκεί ένας Άγγλος Πτέραρχος ζητά έναν εθελοντή πιλότο να μεταφέρει ένα δέμα με εξαιρετικά μυστικό περιεχόμενο στο Άργος. Ο Νταλ είναι ο μόνος που προσφέρεται. Στη συνέχεια η Λουφτβάφε χτυπά το Άργος και καταστρέφει οτιδήποτε αεροπλάνο υπάρχει εκεί , αλλά τη στιγμή εκείνη ο Νταλ και ένας σύντροφός του ο Ντέηβ Κοκ βρίσκονται κατά σύμπτωση στον αέρα σε περιπολία. Σε ένα μήνα θα είναι από τους τελευταίους πιλότους της ΡΑΦ που εγκαταλείπουν την Ελλάδα για την Κρήτη.

Επιστρέφοντας στην Αίγυπτο συνεχίζει την πολεμική του δράση με το σμήνος του που τώρα εδρεύει στη Χάϊφα και έχει στόχο μερικές Γαλλικές δυνάμεις του Βισύ που συνεργάζονται με τους Γερμανούς. Στις 4 και 15 Ιουνίου 1941 καταρρίπτει 2 εχθρικά αεροπλάνα αλλά η κατάσταση της υγείας του επιδεινώνεται απ το παλιό κρανιακό του τραύμα και οι γιατροί του απαγορεύουν τις πτήσεις. Προβιβάζεται σε Υποσμηναγό και μετατίθεται στην Αγγλία και στη συνέχεια αποστέλλεται στην Αμερική ως σύνδεσμος με την Υπηρεσία Πληροφοριών. Εκεί συνεχίζει και το συγγραφικό του έργο. Στο τμήμα που εργάζεται ασχολούνται κυρίως με προπαγανδιστικά άρθρα και σε μερικά σημεία ο Νταλ δεν συμφωνεί με το ύφος και το περιεχόμενο , πράγμα που τον φέρνει σε ρήξη με τους ανωτέρους του οι οποίοι προτιμούν να τον απομακρύνουν πίσω στην Αγγλία. Τερματίζει τον πόλεμο με τον βαθμό του Επισμηναγού και την κατακύρωση 5 βεβαιωμένων καταρρίψεων , 3 στην Ελλάδα και 2 στη Μέση Ανατολή.
Οικογενειακή ζωή

Ο Νταλ νυμφεύθηκε την Αμερικανίδα ηθοποιό (και βραβευμένη με Όσκαρ) Πατρίσια Νιλ στις 2 Ιουλίου 1953 στην εκκλησία της Αγίας Τριάδας στη Νέα Υόρκη. Ο γάμος τους διήρκεσε τριάντα χρόνια και απέκτησαν πέντε παιδιά: την Ολίβια (η οποία πέθανε σε ηλικία 7 ετών από ιλαρά), την Τέσσα, τον Θίο, την Ωφέλεια και τη Λούση. Το βιβλίο Ο ΜΦΓ αφιερώθηκε την Ολίβια Νταλ. Σε ηλικία τεσσάρων μηνών, ο Θίο Νταλ τραυματίστηκε σοβαρά όταν το παιδικό του καροτσάκι χτυπήθηκε από ένα ταξί στη Νέα Υόρκη. Για κάποιο χρονικό διάστημα έπασχε από υδροκεφαλισμό, γεγονός το οποίο ώθησε τον πατέρα του να ασχοληθεί με την ανάπτυξη ενός μηχανήματος που θα διευκόλυνε την κατάσταση του γιου του. Το 1965 και ενώ ήταν έγκυος στο πέμπτο τους παιδί τη Λούση, η σύζυγός του Πατρίσια προσβλήθηκε από τρία εγκεφαλικά ανευρύσματα. Ο Νταλ φρόντισε για την αποκατάσταση της υγείας της και τελικά η Πατρίσια κατόρθωσε να περπατήσει εκ νέου και να ξαναμιλήσει. Το 1983, το ζεύγος Νταλ πήρε διαζύγιο και ο Ρόαλντ νυμφεύθηκε την κατά 22 χρόνια νεότερή του Φελίσιτυ ("Λίσσυ") ντ' Αμπρώ Κρόσλαντ (γεννηθείσα 12 Δεκεμβρίου 1938).


Συγγραφικό έργο, ταινίες και παράδοση

Το πρώτο του έργο δημοσιεύτηκε στην Αμερική το 1942 κι ήταν η προσωπική του αφήγηση απ' το ατύχημά του στη Λιβύη. Ο συνάδελφός του Σ. Φόρεστερ με τον οποίον εργάζονταν στην Αμερική στην Υπηρεσία Πληροφοριών τον έπεισε να δώσει τον τίτλο : 'Καταρριπτόμενος στη Λιβύη' (Shot down over Libya), αν και ο Νταλ προτιμούσε τον χλευαστικό τίτλο 'Piece of Cake' για τις πολύ δύσκολες στιγμές που έζησε σε εκείνη την περιπέτεια. Ο παραπάνω τίτλος 'Piece of Cake' εντούτοις χρησιμοποιήθηκε στη δεκαετία του 90 για την παραγωγή μιας τηλεοπτικής σειράς με αεροπόρους της ΡΑΦ που δεν σχετίζονταν σε περιεχόμενο με το βιβλίο του Νταλ. Ακολούθησε το βιβλίο του 'Going Solo' που αναφέρεται στην αεροπορική και πολεμική του εμπειρία.

Είναι λίγο γνωστό ότι ο Νταλ είναι ο δημιουργός των Gremlins. Το 1943 έγραψε ένα βιβλίο όπου κάτι παράξενα τερατάκια μπαίνουν μέσα στα αεροπλάνα της ΡΑΦ για να κάνουν ζημιές. Η εταιρεία του Ντίσνεϋ αγόρασε τα δικαιώματα, αλλά θα περάσουν κάπου 50 χρόνια μέχρι που να γίνει η αντίστοιχη ταινία όπου χρησιμοποιήθηκε μεν ο τίτλος αλλά όχι και το πλήρες σενάριο απ' την ιστορία του Νταλ.

Θα ακολουθήσουν τα έργα για παιδιά, που τον έκαναν διάσημο: 'Charlie and the Chocolate Factory', 'Matilda' και 'James and the Giant Peach'. Το 'Matilda' γυρίστηκε κωμική ταινία το 2000 με τον ηθοποιό Ντάνυ ντε Βίτο και δανείστηκε το όνομα και το πνεύμα της υπόθεσης του βιβλίου του Νταλ. Το 'Charlie and the Chocolate Factory' είναι έργο που παίζεται μέχρι σήμερα για τα παιδιά και γυρίστηκε επίσης ταινία με τον ηθοποιό Τζην Ουάιλντερ με τον τίτλο 'Willy Wonka & the Chocolate Factory'. Μέρος της μουσικής της ταινίας, τα παιδικά τραγούδια του έργου, ανήκει επίσης στον Νταλ.

Ακολούθησε στα 1960 μια περίοδος με έργα για μεγάλους τύπου 'θρίλερ'. Σχεδόν όλα κατέληξαν σε σενάρια της αμερικανικής τηλεόρασης στις σειρές 'Twilight Zone' και ένα από αυτά, το 'Ο Άνθρωπος από τον Νότο', γυρίστηκε ταινία με πρωταγωνιστές τους Στηβ Μακ Κουίν και Πήτερ Λώρε. Είναι ακόμα πιο άγνωστο στο κοινό ότι το έργο Τζέημς Μποντ 'Ζεις μονάχα δυο φορές' βασίζεται σε δημιούργημα του Νταλ το οποίο υιοθέτησε ο συγγραφέας Ιαν Φλέμινγκ: το όνομα του Νταλ αναφέρεται επίσημα στη συγγραφή του σεναρίου της ταινίας. Το ίδιο συνέβη και με το 'Chitty Chitty Bang Bang' το μαγικό αυτοκίνητο, που γυρίστηκε ταινία με τον ηθοποιό και χορευτή Ντικ Βαν Ντάικ.

Στο αγγλοσαξωνικό κοινό το όνομα του Ρόαλντ Νταλ είναι ήδη μια πασίγνωστη και καθιερωμένη μορφή συγγραφέα. Το 2002 στο Κάρντιφ της Αγγλίας μια παραλιακή πλατεία μετονομάστηκε σε 'Roald Dahl Plass' (Plass είναι η νορβηγική λέξη για την πλαζ) και το 2005 άνοιξε το 'Roald Dahl Museum and Story Centre' στο Great Missenden χάριν της παγκόσμιας προσπάθειας περιορισμού του αναλφαβητισμού.
Εργογραφία
Παιδική λογοτεχνία
Πεζογραφία

(1943) The Gremlins
(1961) James and the Giant Peach
(1964) Charlie and the Chocolate Factory
(1966) The Magic Finger
(1970) Fantastic Mr Fox
(1972) Charlie and the Great Glass Elevator
(1975) Danny, the Champion of the World
(1978) The Enormous Crocodile
(1980) The Twits
(1981) George's Marvellous Medicine
(1982) The BFG
(1983)The Witches
(1985) The Giraffe and the Pelly and Me
(1988) Matilda
(1989) Esio Trot
(1990) The Vicar of Nibbleswicke
(1991) The Minpins

Ποίηση

(1982) Revolting Rhymes
(1984) Dirty Beasts
(1989) Rhyme Stew

Λογοτεχνία ενηλίκων
Μυθιστορήματα

(1948) Sometime Never: A Fable for Supermen
(1979) My Uncle Oswald

Συλλογές διηγημάτων

(1946) Over To You: Ten Stories of Flyers and Flying
(1953) Someone Like You
(1953) Lamb to the Slaughter
(1960) Kiss Kiss
(1969) Twenty-Nine Kisses from Roald Dahl
(1974) Switch Bitch
(1977) The Wonderful Story of Henry Sugar and Six More
(1978) The Best of Roald Dahl
(1979) Tales of the Unexpected
(1980) More Tales of the Unexpected
(1983) Roald Dahl's Book of Ghost Stories
(1986) The Roald Dahl Omnibus
(1986) Two Fables
(1989) Ah, Sweet Mystery of Life: The Country Stories of Roald Dahl

Θεατρικά

(1955) The Honeys

Ελληνικές μεταφράσεις

Οι Βλακέντιοι - Το Θαυματουργό Φάρμακο, μετάφραση Τόνια Καφετζάκη
Ο Τσάρλι και το Εργοστάσιο Σοκολάτας, μετάφραση Τζένη Καββαδία
Ο Τσάρλι και ο Μεγάλος Γυάλινος Ανελκυστήρας, μετάφραση Κίρα Σίνου
Ο Τζίμης και το Γιγαντοροδάκινο, μετάφραση Αθηνά Ανδρουτσοπούλου
Ματίλντα, μετάφραση Κώστια Κοντολέων
Οι Mάγισσες, μετάφραση Κώστια Κοντολέων
Ο ΜΦΓ: Ο Μεγάλος Φιλικός Γίγαντας, μετάφραση Βούλα Μάστορη
Ο Απίθανος Κoς. Φοξ - Το Μαγικό Δάχτυλο, μετάφραση Τόνια Καφετζάκη
Ντάνι, ο Πρωταθλητής του Κόσμου, μετάφραση Αθηνά Ανδρουτσοπούλου
Η Υπέροχη Ιστορία του Χένρι Σούγκαρ, μετάφραση Κώστια Κοντολέων
Τα Παραμύθια Ανάποδα, μετάφραση Όλγα Λαζοπούλου
Τα Παλιοτέρατα, μετάφραση Όλγα Λαζοπούλου
Αγόρι, μετάφραση Όλγα Λαζοπούλου
Σόλο Πορεία, μετάφραση Όλγα Λαζοπούλου
http://el.wikipedia.org/wiki/Ρόαλντ_Νταλ