18.10.2013
Άλκη Ζέη: Από έξι χρονών είμαι η ίδια
Η συγγραφέας των παιδικών μας χρόνων ανατρέχει με το τελευταίο βιβλίο της στις δικές της πρώτες αναμνήσεις.
Φωτογραφίες, Βίντεο: Γεράσιμος Δομένικος/ FOSPHOTOS
Δεν είναι όλες οι συναντήσεις εύκολες. Ειδικά, αν ο συνομιλητής σου έχει ζήσει τον πόλεμο, τον εμφύλιο, τη χούντα και αυτά που ζούμε τώρα. Ειδικά, αν ο συνομιλητής σου έχει γράψει ένα από τα πιο σημαντικά βιβλία της εγχώριας λογοτεχνίας: Το Καπλάνι της Βιτρίνας.
Η παράξενη πολυκατοικία στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας έχει δύο εισόδους, δύο σειρές από κουδούνια, δύο ασανσέρ. Είναι γεμάτη γυναίκες. Στο εσωτερικό της λειτουργούν διάφορα γυναικολογικά ιατρεία, όπου το ένα στέλνει τις ενδιαφερόμενες στο άλλο δημιουργώντας μια ανεξήγητη κίνηση. Το διαμέρισμα της Άλκης Ζέη έχει κολλήσει σε μια άλλη εποχή. Όπως όταν πηγαίνεις στο σπίτι της γιαγιάς. Προσπαθώ να της εξηγήσω τι είναι η Popaganda και τη ρωτάω αν μπαίνει στο ίντερνετ. “Βεβαίως και μπαίνω και θα δω και το άρθρο”.
Μόλις έχει γυρίσει από τη Μαδρίτη και ετοιμάζεται να γυρίσει όλη την Ελλάδα για να παρουσιάσει το καινούριο της βιβλίο. Στο Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο επιστρέφει στα χρόνια που δεν έχει αναφερθεί ποτέ. Στα παιδικά και νεανικά. Από τη Σάμο μέχρι την Αθήνα και από την παρέα με τον Γκάτσο, μέχρι το γάμο της με τον Γιώργο Σεβαστίκογλου, την εξορία στη Χίο και το όνειρο πως η Αριστερά κάποια μέρα θα αλλάξει τον κόσμο. “Κοσμοπολίτισσα είστε με όλα αυτά τα ταξίδια”, με ακούτε να ρωτάω στο βίντεο. “Μην το λες αυτό. Παλιά για την αριστερά ήταν βρισιά”.
Να ξεκινήσουμε από τον τίτλο; To Faber είναι το μολύβι που… Faber νούμερο 2. Ε, με αυτό γράφαμε.
Όλα τα παιδιά είχαν το ίδιο μολύβι; Έπρεπε δηλαδή ή… Έπρεπε γιατί το νούμερο 3 ήτανε πολύ λεπτό, το 1 χοντρό και έτσι το 2. Και είχαν τα παιδιά μολύβι Faber νούμερο 2.
Εσείς σχολείο πήγατε στη Σάμο; Όχι. Ήρθα στην Αθήνα μόλις ήταν να πάμε σχολείο.
Α, οπότε πριν το σχολείο ζήσατε στη Σάμο και μετά ήρθατε εδώ. Υπήρχε καμιά λαχτάρα να αφήσετε την επαρχία και να έρθετε στην Αθήνα; Καμία. Περνούσαμε τόσο ωραία στη Σάμο, που όταν ήρθαμε στην Αθήνα ήταν σαν να είχαμε εκπατριστεί. Γιατί ήμασταν με τον παππού, την θεία μας και ήρθαμε εδώ με τον μπαμπά μας που ήταν αυστηρός και αυτό και λέγαμε ήταν ότι θέλουμε να πάμε στη Σάμο.
Πόσο βοηθούν οι αναμνήσεις τον παιδικό συγγραφέα; Βοηθούν πολύ. Αλλά μου κάνει εντύπωση που βλέπω φίλες μου έτσι, που δε θυμούνται τίποτα από τα παιδικά τους χρόνια. Μου κάνει εντύπωση. Δε μου λένε ποτέ για τα παιδικά τους χρόνια. Ρωτάω που και που να μου πούνε κάτι. Εγώ τα θυμάμαι με τόσες λεπτομέρειες. Να φανταστείτε, ότι για όλο αυτό το βιβλίο δεν χρησιμοποίησα ούτε μια σημείωση.
Και είστε σίγουρη ότι συνέβησαν αυτά; Η αδελφή μου έχει μνήμη ελέφαντα και τη ρωτούσα κάθε τόσο αν είναι έτσι. Όταν μου το επιβεβαίωνε ήμουν σίγουρη.
Μπορεί να ισχύει βέβαια ότι όσο μεγαλώνεις θυμάσαι τι έγινε παλιά και δε θυμάσαι τι έγινε χθες. Ε, όχι ευτυχώς θυμάμαι τι έγινε χθες.
Πώς σας ήρθε να πάτε σ’ αυτή την περίοδο της παιδικής σας ηλικίας; Κοιτάξτε, όλο το υπόλοιπο το έχω γράψει στο μυθιστόρημα Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα. Έχω μεγαλώσει πια, μη φύγω εγώ και κανείς θέλει να γράψει τη βιογραφία μου. Να τη γράψω μόνη μου, να τα πω όπως θέλω.
Τι σας έλειψε πιο πολύ τώρα επιστρέφοντας σε αυτά χρόνια; Αυτοί οι άνθρωποι οι σπουδαίοι που γνώρισα.
Ο Γκάτσος και όλοι αυτοί… Ο Γκάτσος, ο Ελύτης, ο Κουν, ο άντρας μου φυσικά πρώτος πρώτος.
Σας λείπουν; Ναι μου λείπουν πάντα. Τώρα έχασα και έναν πολύ καλό φίλο αλλά όταν είσαι μεγάλος χάνεις τους φίλους σου. Ο Κωστής, καλή ώρα, που ήτανε για μένα ένα διαμάντι άνθρωπος και χτες έγινε η κηδεία, αλλά είναι χρόνια που είναι έτσι απών.
Υπάρχει όμως και η χαρά της επιβίωσης; Ναι, δεν με ενδιαφέρει να πεθάνω, αλλά με πειράζει να μην ξέρω τι θα γίνει μετά.
Πώς ήταν εκείνα τα χρόνια στην Αθήνα; Αφού γυρίσατε από τη Σάμο. Τα πρώτα παιδικά; Ναι.. Στην αρχή δεν ήμασταν καθόλου ευχαριστημένες και πηγαίναμε και σε ένα σχολείο που ήτανε πολύ φασιστικό, αλλά δε το ξέραμε και επειδή μας έκαναν μεγάλη έκπτωση στα δίδακτρα, γιατί ήταν ο θείος μου καθηγητής εκεί. Ύστερα δεν άντεξε και ο θείος μου και έφυγε και πήγαμε στην Αηδονοπούλου και ήταν ένας παράδεισος αυτό το σχολείο.
Όταν λέμε ένα σχολείο πολύ φασιστικό τι εννοούμε; Δηλαδή του Μεταξά. Του Μεταξά. Ζήτω ο Μεταξάς, ζήτω ο βασιλιάς και τέτοια.
Ήταν όμως έτσι το κλίμα, γενικότερα; Όχι, στην Αηδονοπούλου που πήγαμε ήταν η πλήρης δημοκρατία, παρ’ όλο που ήτανε ο Μεταξάς.
Κόντρα στην εποχή. Ήξερε να διαλέγει ανθρώπους η Αηδονοπούλου, η ίδια ήταν γυμνάστρια και δε μπορούσε να είναι διευθύντρια γιατί χρειαζόταν δίπλωμα πανεπιστημίου. Αλλά ήξερε να διαλέγει τους ανθρώπους και είχε επιλέξει τους καθηγητές έναν έναν.
Ήσασταν σχολείο ακόμα στην Κατοχή; Μπορώ να πω ότι μια από τις ωραίες εποχές που θυμάμαι ήταν η Κατοχή, γιατί ενώ ήτανε και η πείνα και ο κίνδυνος, αλλά είχαμε ένα όραμα. Πιστεύαμε ότι και εμείς συμβάλουμε σ’ αυτό το όραμα, και εμείς συμβάλουμε να ελευθερωθεί η Ελλάδα, ότι σίγουρα θα ελευθερωθεί και μετά θα είμαστε ελεύθερες να κάνουμε ότι θέλουμε.
Ναι, υπήρχε ένας στόχος. Τώρα υπάρχει βλέπετε; Όχι, δεν υπάρχει όραμα τώρα.
Δηλαδή δεν υπάρχει το όραμα να ξεχρεώσουμε από αυτή την ιστορία, να φύγει το μνημόνιο. Ε, ωραία, εντάξει, εάν είναι όραμα αυτό, να βγούμε και να ξεχρεώσουμε.
Δεν είναι λίγο μηδενιστικό για τη νέα γενιά να λέτε ότι δεν υπάρχει κάποιο όραμα τώρα; Ανέφερα το όραμα που υπήρχε τότε. Δηλαδή, τώρα εγώ θυμώνω όταν λένε ότι έχουμε πόλεμο, κατοχή. Δεν έχουμε ούτε πόλεμο, ούτε κατοχή. Αλλά σκοπός είναι να βρούμε καινούρια πράγματα. Βλέπεις, και αυτοί που είναι οι προοδευτικοί, ας πούμε οι αριστεροί, έχουνε κολλήσει στα παλιά καλούπια. Καλά το ΚΚΕ εντάξει το παίρνεις σαν μουσειακό αντικείμενο, αλλά και αυτά που λένε οι άλλοι είναι τετριμμένα. Και παλιά βέβαια, που υπήρχαν οι καθοδηγητές, πολλές φορές έπεφτες σε καλούς και άλλες έπεφτες σε στούρνους.
Τα ίδια λέγανε και τότε οι αριστεροί; Υπήρχαν δύο κατηγορίες. Υπήρχανε οι στούρνοι, αυτοί που άμα σου μιλούσανε έλεγες δε θέλω να πάω εκεί, να φύγω και οι άλλοι οι εμπνευσμένοι που σε έκαναν να θες να πας μαζί τους.
Εσείς αριστερή πάντα. Έχει την ίδια σημασία η λέξη σήμερα; Όχι. Πρώτα πρώτα τώρα δεν κινδυνεύεις να πεις ότι είσαι αριστερός.
Πήγατε και στη Χίο εξορία. Ναι, και πήγανε άνθρωποι εξορίες, εκτελέστηκαν…
Τι σημαίνει δηλαδή να είσαι αριστερός, εκτός από το να κρύβεσαι; Για εμάς σήμαινε πολλά πράγματα. Σήμαινε ότι πίστευες μια ιδεολογία, ότι όλα θα πάνε καλύτερα μετά, ότι ο λαός θα ανέβει, η παιδεία, η τέχνη, η λογοτεχνία, όλα αυτά.
συνέχεια στην πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου